Er zijn minstens 17 verschillende soorten koffieplanten, maar commerciele productie van koffie is eigenlijk beperkt tot Coffea Arabica (Arabica koffie) en Coffea Canephora (Robusta koffie) planten. In kleinere hoeveelheden is er wat productie van 2 andere soorten die familie van elkaar zijn: Excelsa koffie, die voornamelijk in Noord-Afrika kan worden gevonden en Liberica koffie die zowel in West-Afrika als op de Filipijnen wordt gevonden.
Voor al deze koffiesoorten zijn er dan weer ondersoorten en deze worden varietals genoemd. Sommige van deze varietals zijn natuurlijk, maar sommige zijn gewoon gekweekt door bepaalde varietals te kruisen om zo bijvoorbeeld de opbrengst te verhogen of de weerstand tegen bepaalde plantziektes te verhogen. Hieronder is een verre van complete lijst met varietals per koffiesoort.
Arabica
Arabica planten worden beschouwd als de planten die de best smakende koffie geeft van de 4 hoofdsoorten van koffieplanten. De planten zijn door de Eurpopeanen ontedekt in het Midden-Oosten (vandaar de naam Arabica) Arabicaplanten hebben hele specifieke eisen aan hun omgeving, wat het moeilijker maakt om arabicakoffie te verbouwen. De planten hebben grond nodig die rijk is aan mineralen (bv vulkanische grond), een temperatuur van rond de 20 graden het hele jaar rond en voldoende regenval. Dit betekent dat ze eigenlijk alleen goed groeien rond de evenaar op minimaal 500m hoogte.
Blue Mountain
Koffie is naar het Blue Mountain gebied op Jamaica gebracht door de Engelsen vanaf andere Caraibische eilanden. Het werd uiteindelijk een nieuw varietal van hoge kwaliteit die uitstekende koffie produceert.
Bourbon
Bourbon koffieplanten zijn nazaten van de koffieplanten die de Fransen hebben geplant op het eiland Bourbon (nu bekend als Reunion). Aan het einde van de 19e eeuw werd de Bourbon koffiplant geexporteerd en geplant in Brazilie vanwaar hij over heel Latijns-Amerika verspreidde. Bourbonplanten hebben 20-30% meer productie dan Tipicaplanten en een even zo goede kwaliteit. Bourbon groeit het best op grote hoogte, tussen de 1200 en 2000 m.
Catuaí
Het is een kunstmatig gemaakte kruising tussen Caturra en Mundo Novo. Het is een lage en sterke plant die het goed doet in wat moeilijkere condities.
Gele en Rode Catuaí verwijzen naar de kleuren van de koffiebessen van deze planten. Er groeit ook wel Catuai in Azië, bijvoorbeeld in het zuiden van India.
Caturra
Caturra is een mutatie van de the Bourbonplant en is ontdekt in Brazilie…. De Caturraplant heeft een hoge productie en goede kwaliteit, maar heeft als nadeel dat hij hele rijke grond nodig heeft en veel aandacht. Ook heeft Caturra een behoorlijk zure smaak, wat niet iedereen kan waarderen. Caturraplanten groeien op wat lagere hoogte dan Bourbon, zo tussen de 500 en 1800m boven zeeniveau.
French Mission
Een variatie van Bourbon uit Oost-Afrika.
Garnica
Een kruising van Mundo Novo en Caturra. Gemaakt door het Mexicaans Instituut voor Koffie (INMECAFE) in de jaren 60. Het wordt voornamelijk verbouwd in de staten Veracruz en Chiapas in Mexico.
Geisha
Oorspronkelijk een zeldzame varietal uit Panama die rond 2004 ineens een hype werd waarna de prijzen de lucht inschoten. Het wordt beschouwd als één van de beste koffies met een hele bloemrijke smaak; meer conservatieve koffiedrinkers beweren echter dat het meer naar jasmijnthee smaakt dan naar koffie. Geisha wordt nu in veel meer landen verbouwd, o.a. in Peru. Echter, de Peru geisha mist de bloemrijke smaak.
Harar
Harar is éém van de oudste koffiesoorten die nog altijd in productie is. Het wordt eigenlijk alleen verbouwd in Ethiopië. Hararkoffie heeft een typische mokkasmaak, maar doordat het vaak heel eenvoudig met de hand geoogst wordt varieert de kwaliteit enorm.
Maragogype
Een varieteit van Tipica. De plant is hoger dan Tipica en heeft een lage productie. De uitzonderlijke grote koffiebonen geven de koffie een erg aparte smaak.
Mundo Novo
Een natuurlijke kruising tussen Tipica en Bourbon ontstaan in de 1940s. De koffieplant is ontdekt in de buurt van het Braziliaanse stadje Mundo Novo en ontleent daaraan dus zijn naam.
Pache
Er zijn 2 variaties van de Pacheplant, Pache comun and Pache colis. Het zijn beide variaties van Tipica plant en zijn voor het eerst ontdekt in Guatamala. De Pacheplant groeit op grote hoogte (2000-3000m) en geeft een hele milde koffie.
Pacamara
Een kunstimatige kruisting van Pacas en Maragogype uit El Salvador.
Pacas
Een natuurlijke varieteit van Bourbon die voornamelijk in El Salvador voorkomt..
Pluma Hidalgo
Een natuurlijke varietal van Tipica die oorspronkelijk groeit in de Pluma regio in het zuiden van de staat Oaxaca in Mexico.
SL XX
SL variaties zijn gemaakt door Scott Laboratories in Kenia, zij opereerden tussen 1934 en 1936 om hybrides te make met een hogere opbrengst en betere weerstand tegen plantziektes. De meeste variaties zijn hybrides van hetzij Bourbon of French Mission. Twee van de meer succesvolle SL hybrides zijn:
SL 28 – De exacte combinatie van oorspronkelijke planten is onbekend. De SL 28 geeft koffibonen van hoge kwaliteit maar helaas maar een lage opbrengst. Het wordt niettemin nog wijdverbreid verbouwd in Kenia.
SL 34 – Een mutatie van French Mission die ook voornamelijk in Kenia wordt gevonden. Het heeft een hoge opbrengst en hoge weerstand tegen zowel ziektes als droogte.
Tipica
Tipica wordt beschouwd als één van de oudste varietals van de arabicaplant. De tipicaplant is hoog, tot wel 4m. De plant has een lage productie, maar de bonen zijn van excellente kwaliteit..
Villa Sarchi
Een natuurlijke mutatie van Bourbon. Ontdekt in Costa Rica vlakbij het dorp Sarchi, vandaar de naam.
Robusta
Robustaplanten zijn ontdekt in Congo en worden tegenwoordig zeer veel verbouwd. Hoewel Robusta een minder rijke smaak heeft dan Arabica heeft het het commerciele voordeel dat het prima groeit in makkelijk toegankelijke laaglanden in combinatie met een hoge weerstand tegen plantenziektes. De bonen zijn kleiner en ronder dan Arabicabonen en minder rijk van smaak.
Kopi Luwak
De beroemdste Robusta, oorspronkelijk uit Indonesia maar tegenwoordig ook uit Maleisië. De koffiebonen worden verzameld uit de uitwerpselen van de Civetkat.
Liberica
Liberica komst oorspronkelijk uit de bossen in Liberia (vandaar de naam) en Ivoorkust. De Libericabonene zijn bijna 2x zo groot als Arabicabonen. Hoewel de plant heel goed groeit in droge gebieden is hij helaas ook erg gevoelig voor plantenziektes en daarom commercieel niet zo interessant.
Kape Barako
Deze koffie wordt eigenlijk bijna alleen maar gevonden op de Filippijnen waar men het zelfs verkiest boven Arabicakoffie. Het heeft ook erg grote bonen en staat bekend om de sterke smaak en het doordringende aroma.
Excelsa
Excelsakoffie is ontdekt in 1904 en komt uit het gebied rond het Tsjaadmeer, een ondiep meer of de grens van Tsjaad, Nigeria en Niger in Afrika. Het grote voordeel van Excelsa is dat het prima groeit in droge gebieden en ook resistent is tegen vele plantenziektes. Het wrodt tegenwoordig ook verbouwd op de Filippijnen en op Java (Indonesië) en wordt soms onjuist verkocht als Kape Barako koffie.
Arabica – Robusta hybrids
Er zijn pogiingen gedaan om nieuwe koffieplanten te maken als kruising tussen Arabica en Robustaplanten in de hoop de kwaliteit van Arabica te krijgen met de hardheid en resistentie van Robustaplanten. Over het algemeen is de smaak van deze kruisingen een stuk beter dan die van Robusta maar niet zo goed als pure Arabica. Kruisingen tussen Arabica en Robusta worden ook wel Arabustas genoemd.
Catimor
Catimor is een hybride tussen Timor en Caturra en ontwikkeld in Portugal. Catimor heeft een behoorlijk scherpe smaak en geur en wordt daarom voornamelijk gebruikt voor blends.
Costa Rica 95
Een hybride tussen Timor en Caturra. Gemaakt door het Instituut voor Costaricaanse Koffie (ICAFE).
Marsellesa
Kruising tussen Sarchimor en Caturra. Een in toenemende mate populaire variant vanwege de goede kwaliteit koffie en de weerstand tegen de bladroestziekte.
Oro Azteca
Een hybride tussen Catimor en Red Caturra. Ontwikkeld in Mexico.
Sarchimor
Een kruising tussen Villa Sarchi en Timor. Sarchmor groeit voornamelijk in Costa Rica maar wordt ook steeds populairder in Ecuador omdat de plant goed tegen hele natte condities kan.
Timor
Timor is de originele kruising tussen Arabica Tipica en Robusta. En het is een natuurlijke kruising die spontaan is ontstaan op het eiland Timor (Indonesië) Het is ontdekt in de 1920’s.
Timor, Colombia, Castillo en Tabi
Alle 3 de hybride zijn gemaakt in Colombia in een poging om een koffieplant te maken die beter bestand is tegen de bladroestziekte. Het zijn hybrides tussen Timor en Caturra.